Skip to content

1 στους 2 Έλληνες χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι

Η πρωτοφανής παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2007 (και στη χώρα μας ακόμη υφίσταται) ανέδειξε μια μεγάλη ανάγκη: την κατάρτιση των πολιτών γύρω από βασικές χρηματοοικονομικές έννοιες.

Υπάρχει τελικά «μαγικός» συνδυασμός ετοιμότητας, γνώσης, δεξιότητας, νοοτροπίας και συμπεριφοράς για τη σωστή λήψη χρηματοοικονομικών αποφάσεων; Η απάντηση είναι καταφατική όπως επισημαίνει στο Underwriter.gr ο κ. Νικόλαος Φίλιππας, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής Πανεπιστημίου Πειραιώς και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, αναλύοντας το φαινόμενο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της επίδρασης που έχει στην ευημερία των πολιτών.

Συνέντευξη στον Κοσμά Ζακυνθινό
kosmas@underwriter.gr

Ο καθηγητής Νικόλαος Φίλιππας

Κύριε Φίλιππα, μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει το τελευταίο διάστημα για τα δεινά της χώρας και πώς αυτά συνδέονται με τον χρηματο-οικονομικό αναλφαβητισμό των Ελλήνων. Πώς προέκυψε όλη αυτή η συζήτηση και γιατί το τελευταίο μόλις διάστημα;

Οι διαχρονικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, αλλά ιδιαίτερα η μοναδική σε ένταση και διάρκεια κρίση του 2007 και η διάχυση της σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο, ανέδειξαν την αναγκαιότητα κατανόησης ενός πολύπλοκου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η άγνοια του οποίου μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές σε κράτη, επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Ως εκ τούτου, σε παγκόσμιο επίπεδο τα κράτη έχουν καθήκον να «προστατεύουν» τους πολίτες τους,  όχι μόνο στο ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας των αγορών αλλά αναλαμβάνοντας δράση για την χρηματοοικονομική τους γνώση ξεκινώντας από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. 

Σημαντικό ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν και οι ιδιωτικές εταιρείες στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, που μπορούν και πρέπει να συμβάλουν με συγκεκριμένες δράσεις στη δημιουργία μιας νέας γενιάς ενημερωμένων πολιτών.
Οι πολίτες πρέπει να κατανοήσουν το περίπλοκο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο λαμβάνουν αποφάσεις μέσω της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και στη συνέχεια να αναπτύξουν δεξιότητες που θα βελτιώσουν την προσωπική και οικογενειακή τους κατάσταση.

Η άγνοια ή ο υπερδανεισμός έχουν προκαλέσει τις αλλεπάλληλες διαχρονικά χρηματοικονομικές κρίσεις, πλήττοντας την ευημερία των πολιτών;

Οι καταναλωτές που αδυνατούν να κατανοήσουν την έννοια του ανατοκισμού των τόκων, πληρώνουν περισσότερα τραπεζικά έξοδα, έχουν μεγαλύτερα χρέη και τελικά καταλήγουν να επιβαρύνονται με υψηλότερα επιτόκια δανεισμού. Οι πολίτες με χρηματοοικονομική άγνοια παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα δανεισμού και χαμηλά επίπεδα αποταμίευσης, όπως αποδεικνύεται άλλωστε και από τις μελέτες.

Η υπερχρέωση των νοικοκυρών, των επιχειρήσεων αλλά και των κρατών σε ολόκληρο τον κόσμο, οφείλεται στην χρηματοοικονομική άγνοια και την έλλειψη χρηματοοικονομικής παιδείας.

Φυσικά σε πολλές περιπτώσεις για την υπερχρέωση των νοικοκυριών είναι υπεύθυνες τόσο οι κυβερνήσεις, όσο και οι κεντρικές τράπεζες οι οποίες «επέτρεψαν» να δημιουργήσουν και να προσφέρουν πολύπλοκα προϊόντα στους πολίτες, χωρίς τα δύο μέρη να συνειδητοποιούν τους κινδύνους που αυτά εμπερικλείουν. Για παράδειγμα, η υπερβολική χρήση πιστωτικών καρτών, η λήψη στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων αλλά και η αγορά πολύπλοκων χρηματοπιστωτικών προϊόντων, όπως τα σύνθετα δομημένα ομόλογα και τα παράγωγα προϊόντα που προωθήθηκαν σε επενδυτές, σε ασφαλιστικά ταμεία και εμπορικές τράπεζες, προκάλεσαν χρηματοοικονομικές καταστροφές με πολύπλευρες απώλειες.

Ποσοτικά, ποια η αναλογία των χρηματοοικονομικά αναλφάβητων πολιτών;

Πρόσφατη μελέτη της Standard & Poor’s ανέδειξε ότι δύο στους τρεις πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο χαρακτηρίζονται ως χρηματοοικονομικά αναλφάβητοι, αφού αδυνατούν να απαντήσουν σε απλές ερωτήσεις ανατοκισμού, πληθωρισμού και διασποράς του κινδύνου.
Στην έρευνα, που μιλάμε για εκτεταμένο δείγμα, συμμετείχαν μέσω συνεντεύξεων 150.000 πολίτες από 140 διαφορετικές χώρες, απαντώντας σε απλές ερωτήσεις χρηματοοικονομικής γνώσης.
Τα ευρήματα της έρευνας επισημαίνουν ότι χωρίς την κατανόηση των βασικών χρηματοοικονομικών εννοιών, οι πολίτες δεν θα μπορούν να πάρουν αποτελεσματικές αποφάσεις για τα οικονομικά τους.
Αντίθετα, τα άτομα που είναι χρηματοοικονομικά ενημερωμένα, έχουν την ικανότητα να λαμβάνουν πιο αποτελεσματικές χρηματοοικονομικές αποφάσεις αναφορικά με τις αποταμιεύσεις, τις επενδύσεις αλλά και τη συνταξιοδότηση τους.
Τα ευρήματα αυτά πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά από τους διαμορφωτές της οικονομικής και εκπαιδευτικής πολιτικής, στο βαθμό που αφορούν άμεσα, είτε έμμεσα την πλειοψηφία των πολιτών, οι οποίοι παίρνουν σημαντικές αποφάσεις για την κατανάλωση, την αποταμίευση, τις επενδύσεις και τη συνταξιοδότηση τους.

Ποια είναι η εικόνα για τους Έλληνες; Τι ισχύει στη χώρα μας;

Στην Ελλάδα, τα επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ανήλθαν στο 45% και κινήθηκαν λίγο χαμηλότερα από τα αντίστοιχα της Ιταλίας και της Ισπανίας. Το 62% του δείγματος απάντησε σωστά σε θέματα επιτοκίου, το 46% για τον ανατοκισμό, το 69% για τον πληθωρισμό και το 36% για τη διασπορά κινδύνου.

Ποιοι είναι οι παράγοντες, τι φταίει γι’ αυτή την κατάσταση;

Οι παράγοντες που προκαλούν χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμό ποικίλλουν από χώρα σε χώρα και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων το χαμηλό εισόδημα, την αδυναμία πρόσβασης στην εκπαίδευση και πιο συγκεκριμένα στην χρηματοοικονομική εκπαίδευση, το φύλο, τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο, την ηλικία, καθώς και την έλλειψη γνώσης και εμπειρίας στη λειτουργία των χρηματοοικονομικών, τραπεζικών, ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προγραμμάτων και την έλλειψη βασικών γνώσεων και ικανοτήτων, όπως ανάγνωσης και χρήσης απλών μαθηματικών και στατιστικής.

Σε όλους αυτούς τους παράγοντες θα πρέπει να προστεθεί η άγνοια της αγγλικής γλώσσας, αφού σε πολλές χώρες του κόσμου δεν υπάρχουν γνώσεις και δράσεις για τον χρηματοοικονομικό αναλφαβητισμός στις εθνικές γλώσσες αλλά και επιπρόσθετοι κοινωνικοί, ψυχολογικοί και γνωστικοί παράγοντες, όπως η ψευδαίσθηση της γνώσης, η «μυωπία», η συμπεριφορά της αγέλης και η γνωστική ικανότητα του ατόμου.

* Το Ελληνικό Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού  πραγματοποίησε για δεύτερη συνεχή χρονιά σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς και υπό την αιγίδα του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών το δεύτερο συνέδριό του την Παρασκευή 20 Απριλίου στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Στόχος η συνειδητοποίηση της αυξανόμενης σημαντικότητας του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ,αλλά και η υλοποίηση  των  αναγκαίων δράσεων  για την ενίσχυσή του , ιδιαίτερα στις πιο ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες όπως οι συνταξιούχοι , τα παιδιά ,στους μετανάστες στόχοι ιδιαίτερα κρίσιμοι και επίκαιροι για την χώρα μας.

2 Comments


Add a Comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *